سوله چیست؟
مراحل ساخت سوله
ساخت سوله چه مراحلی دارد؟ سوله سازه ای صنعتی است که به دلیل تامین دهانه های باز با ابعاد وسیع مورد توجه بسیاری از واحدهای صنعتی قرار می گیرد. سوله در کشور، برای بسیاری از واحدهای صنعتی استفاده می‌شود. سوله‌ها می توانند از تیرورق، سیستم خرپایی و فضاکار ساخته شوند. در این مقاله به روند طراحی سوله، ساخت و نصب سوله های مرسوم در کشور (تیر ورق) به اختصار خواهیم پرداخت
مقدمه
سوله سازه ای با سقف شیبدار است که می تواند در حالت‌های سقف شیبدار ساده ، سقف تک شیب ، سقف قوسی ، سقف نا متقارن، سیستم خرپایی و فضاکار طراحی و اجرا شود. سوله ها شامل طبقه ، جرثقیل و یا تلفیقی از هر دو گزینه‌اند.
مراحل ساخت سوله 1- انجام کارهای اداری ، 2- محاسبه و طراحی ، و 3-ساخت و نصب است.
مراحل گرفتن پروانه ساخت و پایان کار:
1- تهیه سایت پلان: توسط طراح یا خود مالک با مقیاس دقیق طراحی شده و ترجیحاً در برگه A3 پرینت می‌شود. در نقشه سایت پلان باید ابعاد اطراف زمین و حریم‌های آتش‌نشانی، محل درب ورودی و موقعیت املاک مجاور و خیابان‌های اطراف و جهت شمال و مقیاس نقشه را مشخص کنند. به علاوه، باید موقعیت، کاربری و متراژ، ابعاد و فواصل کلیه مستحدثات زمین که مالک به‌عنوان طرح فعلی یا طرح توسعه در نظر دارد، مشخص شود.
ازجمله: سالن‌های تولید، ساختمان‌های اداری یا کارگری، انبار محصولات یا مواد اولیه دپوها یا تجهیزات و مجتمع‌های روباز، نگهبانی، باسکول، پارکینگ، کنسول ساختمان‌ها،مخازن زیرزمینی یا هوایی و جرثقیل‌های روباز.فضای سبز، محل بارانداز، پست برق، تصفیه‌خانه یا سپتیک تانک.
2- تائید سایت پلان: پس از تحویل به امور فنی شرکت شهرک‌های صنعتی در صورت تائید توسط کارشناس مربوطه مهر و امضا شده و به همراه دو نامه خطاب به سازمان نظام‌مهندسی به مالک بازگردانده می‌شود.
3- تحویل نامه‌ها: مالک باید بعد از گرفتن حداقل ۴ سری کپی از سایت پلان، نامه‌ها را به همراه سایت پلان به دبیرخانه سازمان نظام‌مهندسی تحویل داده و شماره ای که می‌گیرد را نزد خود نگه دارد. همچنین وی باید با در دست داشتن کارت شناسایی معتبر به واحد اشتغال سازمان نظام‌مهندسی مراجعه کند و برای نامه ها، مهر 135 را دریافت کند.
مراحل طراحی:
4- طراحی سازه: طراحی سازه، از مراحل مراحل ساخت سوله است که باید در فرآیند آن بسیار دقت کرد. مالک به همراه سایت پلان تائید شده و نامه‌های مهرشده به دفتر مهندسی مورد نظر خود مراجعه کرده و اسناد را به آنجا تحویل می‌دهد. توضیحات تکمیلی در مورد نوع تولید و مشخصات سالن‌هایی که نیاز دارد ازجمله جنس مصالح، فواصل ستون‌ها، ارتفاع سقف‌ها، تناژ جرثقیل‌ها و احتمالاً مسیر خط تولید یا درهای ورود و خروج، شیوه تهویه و تأمین نور سالن‌ها و… با طراحان مطرح می‌شود. طراح سازه اقدام به طراحی سازه‌های مختلف بتنی یا سوله و …، شامل اسکلت، فونداسیون، پوشش و … میکند.
5- کنترل نقشه‌ها: این مرحله معمولاً توسط واحد طراحی انجام می‌شود. به‌این‌ترتیب که پس از مهر کردن نقشه‌ها و سایر برگه‌های لازم توسط مهندس محاسب پروژه، نقشه‌ها و سی دی فایل محاسباتی و دفترچه محاسبات و… به یکی از دفاتر کنترل سازه‌های صنعتی که از سازمان مجوز دارند ارسال و توسط کنترلر بررسی می‌شود. در صورت عدم نقص فنی نقشه‌ها تائید و پاکت و به دفتر طراحی بازگردانده می‌شود.
6- امضای قرارداد طراحی و نظارت: مالک و مهندس محاسب پس از تسویه‌حساب مالی، به سازمان مراجعه و پاکت را به واحد ایستایی سازمان می‌برند و نقشه‌ها پس از پرداخت هزینه کنترل سازه به سازمان، ممهور به مهر ایستایی می‌شود. سپس به واحد ظرفیت اشتغال به کار مهندسان رفته و قرارداد طراحی را در سه نسخه باهم و با نظارت سازمان امضا می‌کنند. همچنین در همان روز می‌توان پس از تعیین مهندس ناظر توسط مالک یا طراح یا سازمان، قرارداد نظارت را نیز با مهندس ناظر امضا کرد. البته باید هزینه نظارت طبق تعرفه سالانه نقداً به‌حساب سازمان نظام‌مهندسی واریز شود.
شروع به کار
7- اخذ پروانه ساخت: مالک سه نسخه قرارداد امضاشده در سازمان را به شرکت شهرک‌های صنعتی برده و پس از امضا و مهر توسط شرکت شهرک‌ها دو نسخه را پس می‌گیرد که باید یکی را به سازمان نظام‌مهندسی برگرداند و یکی را به مهندس محاسب و ناظر تحویل بدهد. در فاصله کمتر از ۲۴ ساعت مجوز احداث بدون هیچ هزینه‌ای از سوی شرکت شهرک‌ها صادر می‌شود. اعتبار مجوز احداث برای زیربنای زیر ۲۰۰۰ متر، یک سال است.
8- شروع به اجرا: مالک قبل از شروع به اجرا، شروع عملیات را باید کتباً به ناظر گزارش دهد. مهندس ناظر باید راهنمایی‌های لازم جهت ساخت و انتخاب مجری به مالک داده و به‌موقع جهت بازدید از پروژه حاضر شود. مالک قبل از شروع باید به واحد کنترل نظارت سازمان نظام مهندسی مراجعه کرده و پرونده نظارت تشکیل دهد. نظارت در سه مرحله فونداسیون، ساخت و نصب در مورد سوله‌ها فرم‌های جداگانه‌ای ردارد. هرچند معمولاً مراحل بازدید ناظر از پروژه چندین بار بیشتر از سه مرحله می‌شود.
پس از تائید هر مرحله توسط مهندس ناظر در فرم‌های مربوطه مالک باید جهت بازدید ناظرین عالی سازمان به واحد نظارت سازمان نیز مراجعه کرده و نوبت بازدید بگیرد. در ضمن باید از عملیات بتنی، آزمایش بتن و از عملیات فلزی، آزمایش جوش با هزینه مالک گرفته شود. در صورت تخلف مالک یا مجری از طرح‌های تائید شده و ساخت کمتر از متراژ نقشه یا اضافه متراژ یا عدم رعایت استانداردهای اجرایی و فنی و ایمنی و… مهندس ناظر می‌تواند گزارش تخلف را به سازمان و شرکت شهرک‌ها داده و حتی عملیات را متوقف کند؛ و یا پایان کار را تائید نکند. لذا هرگونه تغییری یا ابهامی باید با هماهنگی مهندس محاسب و ناظر انجام شود.
پایان کار
9- پایان کار: پس از اتمام پروژه سوله‌ها و ساختمان‌های اداری و تائید توسط مهندس ناظر و سازمان نظام‌مهندسی در فرم پایان کار مالک با این فرم به شرکت شهرک‌ها مراجعه کرده تا مجوز تولید برای او صادر شود. در اینجا مراحل ساخت سوله پایان می‌یابد. اما نکاتی هست که باید همچنان مد نظر داشته باشید.
مراحل ساخت سوله
به یاد داشته باشید:
انتخاب تیم طراحی و مشاوره: توصیه می‌شود تولیدکنندگان قبل از تهیه سایت پلان علاوه بر مشاوره با کارشناسان امور فنی شرکت شهرک‌های صنعتی، با مشاوران خبره در زمینه سازه و محوطه‌سازی و جانمایی (عمران و معماری)، کاربری و بهره‌وری (صنایع)، تأسیسات (مکانیک و برق) و همچنین در امور مربوط به صنعت خودشان با تولیدکنندگان قبلی آن صنعت مشورت‌های لازم را انجام دهند. برخی موارد که باید در حین ترسیم سایت پلان و جانمایی المان‌ها مد نظر قرار داد، از این قرار است:
این موارد را به دقت دنبال کنید:
1- تأمین نور مناسب سالن‌های تولید و استفاده حداکثر از نور طبیعی با زاویه تابش مناسب مانند استفاده از پنجره‌های دیواری یا پوشش شفاف بخشی از سقف.
2- تهویه مناسب با توجه به نوع آلودگی‌های احتمالی تولید مانند استفاده از مانیتور روی تاج سوله
3- پیش‌بینی فضای توسعه آینده تولید یا ساختمان‌های اداری
4- پیش‌بینی احتمال آتش‌سوزی و پیش‌بینی برای جلوگیری از سرایت آتش به بخش های دیگر
5- پیش‌بینی فضای مناسب برای پارکینگ وسایل نقلیه مشتریان و پرسنل
6- پیش‌بینی نزدیکی انبار مواد اولیه به شروع خط تولید و نزدیکی انتهای خط تولید به انبار محصولات با فضاهای مجزا
7- پیش‌بینی فضای مناسب برای تخلیه مواد اولیه و بارگیری محصولات
8- پیش‌بینی فضای لازم برای دور زدن ماشین‌های سنگین در صورت نیاز
9- پیش‌بینی الزامات شرکت شهرک‌ها مثل حداقل ۳۵% زیربنا و حریم‌های آتش‌نشانی
10- پیش‌بینی فضای سبز مناسب برای تصفیه و تلطیف هوا و زیبایی و طراوت محیطی کارخانه
11- پیش‌بینی محل در ورودی زمین با توجه به دسترسی به خیابان‌های اصلی‌تر و نزدیکی به ساختمان‌های اداری و تولید و…
12- محل قرارگیری ساختمان اداری با توجه به نوع تولید، تسلط به کارگران، سروصدای آزاردهنده، ارتعاش یا تشعشعات ناشی از تولید، آلودگی‌های تولید باید مورد توجه قرار بگیرد.
13- تلاقی نداشتن ورودی‌ها و خروجی‌ها با سیستم سازه‌ای ازجمله بادبندها
14- در مورد متراژ و محل ساختمان اداری باید مواردی چون تعداد و جنسیت پرسنل، تعداد شیفت کاری کارخانه، نیاز به فضاهایی چون اداری، مدیریت، حسابداری، سرویس بهداشتی، استراحت و رختکن کارگران، غذاخوری، آشپزخانه یا آبدارخانه، فضای منشی، اتاق جلسات، سوئیت مهمان و نگهبانی یا سرایداری و انباری و… را باید مورد توجه قرار داد.
یک طراح سازه خوب چه میکند؟
مهم‌ترین وظیفه یک طراح خوب سازه، سبک‌سازی سازه و کاهش قیمت تمام‌شده پروژه ضمن رعایت کلیه استانداردهای ملی و بین‌المللی است که بسیار به دانش و تجربه طراح وابسته است. اینکه از چه مصالحی و سیستمی استفاده شود، بتنی یا فلزی، سوله یا خرپا یا سازه فضاکار، سوله معمولی یا قوسی، یک یا چندطبقه، ابعاد دهانه‌ها و ارتفاعات و شیب سقف‌ها و… همه تجربه و مهارت طراح بستگی دارد.
سوله خوب چیست؟
برای اینکه بدانید چه عواملی در وزن سوله شما مؤثر هستند خوب است مقاله «مقایسه وزن واحد سطح سوله‌ها» را که از آقای خالدان در مجله تخصصی نظام‌مهندسی اصفهان (نما) چاپ‌شده، مطالعه کنید.
مسائل اجرایی: توصیه می‌شود قبل از شروع به ساخت سوله یا فونداسیون دیوارچینی و حصارکشی محوطه انجام شود تا امنیت نسبی برای تخلیه مواد و مصالح بعدی فراهم باشد. تصمیم‌گیری در مورد انتخاب تراز کف سالن‌ها و ساختمان‌ها با توجه به شیب زمین و مقدار خاک‌ریزی و خاک‌برداری و مقاومت خاک منطقه و سوار بودن محوطه به خیابان‌ها برای دفع آب‌های سطحی و … اهمیت فراوان دارد.
انتخاب مجری: یکی از مهم‌ترین تصمیمات مالک برای ساخت کارخانه انتخاب سازنده است که با توجه به طیف وسیع و متفاوت سازندگان، اهمیت کیفیت کار و تجربه سازنده، بسیار در آینده پروژه تأثیرگذار خواهد بود. از تعطیلی پروژه به دلیل عدم تائید کار توسط ناظر گرفته تا عدم تطابق وزن سوله روی باسکول رفته با برآورد قبلی طراح و اختلافات مالی و تأخیرها و خطرات ناشی از عدم رعایت استانداردها به‌ویژه جوش و تنش‌های ناشی از نقص عضو که سازه را آماده انفجار میکند.
لذا توصیه می‌شود قبل از عقد قرارداد اجرا در مورد اطمینان از کیفیت اجرای سازنده و وجهه و برند شرکت سازنده تحقیق کنید و فقط قیمت ارائه‌شده را مقایسه نکنید.
مباحث طراحی در ساخت سوله
بخش اول : کسب اطلاعات مورد نیاز سوله مورد نظر
بخش دوم : طراحی و محاسبه سوله مورد نظر
بخش سوم : تهیه ی دفترچه محاسبات و نقشه های اجرایی
بخش اول : کسب اطلاعات مورد نیاز سوله مورد نظر
در این قسمت مهندس محاسب جهت طراحی سوله نیازمند اطلاعاتی مانند : نوع تیپ زمین ساختگاه ، نتایج آزمایش های بتن و مکانیک خاک ، سایت پلان سوله مورد نظر ، شهر محل احداث ، تناژ جرثقیل و…. است.
بخش دوم : طراحی و محاسبه سوله مورد نظر
در این قسمت با داشتن اطلاعات مورد نیاز محاسبه سوله طبق مراحل زیر انجام می شود.
1.محاسبه بارهای وارد بر سوله اعم از بار باد ، برف ، زلزله ، بار مرده و بار جرثقیل (که به صورت یک بار زنده در نظر گرفته می شود) با استفاده از آیین نامه مبحث 6 مقررات ملی ساختمان-بارهای وارد بر ساختمان
2.مدل سازی سوله در نرم افزار های طراحی مانند Sap 2000
3.بارگذاری سوله مورد نظر در نرم افزار Sap 2000 با استفاده از مقادیر بدست آمده در بند 1
4.تنظیم پارامترهای تحلیل و طراحی در نرم افزار Sap 2000
5.آنالیز و طراحی سوله مورد نظر و بدست آوردن بهینه ترین حالت ممکن
6.کنترل جابجایی های مجاز سوله
7.استخراج عکس العمل های تکیه گاهی از نرم افزار Sap 2000 جهت طراحی فونداسیون سوله
8.طراحی فونداسیون سوله به صورت دستی یا به وسیله ی نرم افزار Safe
بخش سوم : تهیه ی دفترچه محاسبات و نقشه های اجرایی
دفترچه محاسبات شامل: نحوه ی محاسبه بارهای باد ، برف ، زلزله ، جرثقیل و … ، کنترل های کمانش موضعی و … ، طراحی ورق های اتصال فلنجی ، طراحی کف ستون ها ، ستون های باد ، پرلین ها ، استرات ها ، کنترل کفایت بادبندهای سقف و در راستای طول سوله ، کنترل واژگونی سوله ، طراحی و کنترل کفایت بولت ها ، طراحی سینه بندها و …. بر اساس مبحث 10 مقررات ملی ساختمان- طرح و اجرای ساختمان های فولادی و نشریه 325- ضوابط طرح و محاسبه ی ساختمان های صنعتی فولادی است.
پس از تهیه ی دفترچه ، مهندس محاسب نقشه های اجرایی را در قالب فایل اتوکد یا نرم افزار تکلا استراکچر به انضمام تمامی جزئیات مورد نیاز تیم ساخت و اجرا تهیه می نماید.
نکاتی در مورد طراحی سوله
– در صورتی که زمین ساخت از نظر ابعادی محدود باشد ، استفاده از فونداسیون منفرد با احتساب برون محوری ستون ، نسبت به فونداسیون نواری به دلیل اقتصادی تر بودن توصیه می شود.
– پیشنهاد می شود که از روش طراحی تنش مجاز استفاده شود. تجربه نشان می دهد که در مبحث طراحی سوله استفاده از روش حالات حدی اقتصادی تر است.
– بدیهی است هرچه شیب بام کمتر شود سطح بارگیر آن بیشتر شده در نتیجه سازه سنگین تر خواهد شد.
– در صورت جوابگویی ، ستون های تک شیب یکسره نسبت به سایر انواع ستون ها اقتصادی ترند.(این فرضیه ممکن است در بعضی موارد برقرار نباشد.)
– با توجه به عرض ورق 150 سانتی متر ، توصیه می شود که برای داشتن کمترین پرت ورق ، از عرض بال های 15 ، 16.66 ، 18.75 ، 20 ، 21.5 ، 25 و 30 سانتی متر در طراحی استفاده شود.
– در صورتیکه جابجایی سوله در کنج سوله جوابگو نباشد باید ارتفاع جان مقطع ستون یا رفتر یا هر دو در محل چشمه اتصال بیشتر شود.
این نکات را هم به خاطر بسپارید
– در صورتیکه جابجایی سوله در تاج تحت اثر بار برف بیش از حد مجاز باشد ، جهت اضافه کردن ارتفاع مقطع رفتر در محل تاج ، می توان از ماهیچه ی تاج استفاده کرد و در محل تاج مقطع را غیر منشوری درنظر گرفت.
– در صورتیکه جابجایی سوله در تراز جرثقیل بیش از حد مجاز باشد ، می توان ارتفاع جان ستون در تراز جرثقیل را افزایش داد.
– هنگامی که آپلیفت (بالا کشندگی) فونداسیون جوابگو نباشد ، در صورتی که دور تا دور سوله آجرچینی شود ، می توان به جای آجرکاری با آجر مجوف و ملات ماسه سیمان با جرم واحد حجم 850 کیلوگرم بر متر مکعب ، از آجرکاری با آجر سفال و ملات ماسه سیمان با جرم واحد حجم 2100 کیلوگرم بر متر مکعب استفاده کرد. (به شرطی که سوراخ ها با ملات پر شوند.)
– در صورت وجود جرثقیل یا طبقه در سوله ، به دلیل احتمال غلبه زلزله در ترکیبات بار ، توصیه می شود در راستای طول از بابندهای دوبل نبشی یا دوبل ناودانی استفاده شود و از استفاده میلگرد در این نوع سوله‌ها صرف نظر شود.
نظرات شما